14.1 : Psikoz ve Antipsikotik İlaçlar: Genel Bakış

"Psikoz" terimi, anormal düşünceler, algılar ve davranışlarla karakterize bir dizi mental bozukluğu ifade eder. Psikoz, duygu durum bozuklukları, demans, psikotik özelliklerle seyreden deliryum, psikotik özelliklerle seyreden maddeye bağlı psikoz, kısa süreli psikotik bozukluk, sanrısal bozukluk, şizoaffektif bozukluk ve şizofreni gibi biçimlerde kendini gösterebilir. Tüm bu bozukluklar arasında şizofreni, dünya nüfusunun %1'ini etkileyen en yaygın psikotik bozukluktur. Tüm psikotik bozukluklardaki psikotik semptomlar; halüsinasyonlar, sanrılar, düzensiz konuşma ve düzensiz ya da ajite davranışları içerebilir.

Antipsikotik ilaçlar, bu semptomları yönetir ve dopaminerjik nörotransmisyonu modüle ederek çalışır. Tipik antipsikotik ilaçlar, özellikle D_2 reseptörleri üzerinde etki gösterirken, ikinci nesil antipsikotikler (atipik antipsikotikler olarak da adlandırılır) 5-HT_2A serotonin reseptörlerini antagonize eder ve D_2 reseptörlerine daha düşük bir afiniteleri vardır. Bu ilaçlar, ekstrapiramidal semptomlar gibi yan etkilere sebep olabilir ve kullanımları dikkatle izlenmelidir. Antipsikotikler, genellikle geçici psikotik semptomlar için kısa süreli uygulanırken, kronik psikotik semptomlar uzun süreli ilaç tedavisi gerektirebilir.

Sürekli antipsikotik tedavi, hastalığın nüks etme oranlarını azaltabilir ve hastaların fonksiyonel iyileşmesini arttırabilir. Ancak tedaviye uyum kritik öneme sahiptir, çünkü hastanın düşük uyumu, sıklıkla hastalığın nüks etme riskinin artmasına yol açar. Antipsikotik ilaç seçimi, altta yatan hastalık durumu, klinik farkındalık, olası ilaç-ilaç etkileşimleri ve hastanın yan etkilere karşı duyarlılığı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Manik depresif tedavisinde, çoğu atipik antipsikotik ilaçlar etkili olsa da, ekstrapiramidal semptomlar riski nedeniyle tipik antipsikotiklerden genellikle kaçınılır. Psikotik özellikleri olan majör depresif bozukluğu olan hastalar, antipsikotik ilaçların daha düşük dozlarını antidepresanlarla kombinasyon halinde kullanmayı gerektirebilir.

Şizofreni tedavisinde, akut antipsikotik tedavi, ajite davranışları, halüsinasyonları, düzensiz düşünceleri ve sosyal geri çekilmeyi azaltmayı amaçlar. Klozapin (Clozaril), dirençli şizofrenide özellikle etkilidir ancak yüksek metabolik risk nedeniyle son çare olarak kullanılır. Uzun süreli antipsikotik tedavi, şizofreni ve şizoaffektif bozukluk gibi kronik psikotik hastalıklar için kullanılır.